TDAH:

QUE ES EL TDAH:

 El TDAH son as siglas de Trastorno por Déficit de Atención e Hiperactividade. Trátase dun trastorno de carácter neurobiológico orixinado na infancia que implica un patrón de déficit de atención, hiperactividade e/ou impulsividad, e que en moitas ocasións está asociado con outros trastornos comórbidos.1-2
É fundamental para o diagnóstico de TDAH avaliar que estes síntomas nucleares que comentamos (déficit de atención, hiperactividade e impulsividad) preséntense:

1. desde unha idade temperá: antes dos 12 anos1.

2. cunha intensidade e frecuencia superior á normal para a idade e a etapa de desenvolvemento do neno.

3. que deterioren ou interfiran de forma significativa no rendemento do neno en dous ou máis dos ámbitos da súa vida: escolar ou laboral, familiar e social. 1-2

4. non ser causados por outro problema médico, un tóxico, unha droga ou outro problema psiquiátrico.3



A pesar de que poida existir sospeita clínica en nenos de menos de 6 anos o diagnóstico de TDAH require superar esta idade. Ademais, é frecuente que o TDAH recoñézase nos nenos cando comeza a educación primaria, coincidindo con dificultades no rendemento escolar e a presentación de disfuncións sociais.
Diferentes presentacións
Os síntomas nucleares do TDAH son independentes uns doutros. Non todos os nenos co trastorno manifestan os mesmos síntomas nin coa mesma intensidade. É dicir que un neno con TDAH pode manifestar só un deste tres síntomas.

Da diversidade de manifestacións do TDAH diferéncianse tres presentacións segundo o DSM-5 Manual Diagnóstico e estatístico dos trastornos mentais:
Presentación predominante de falta de atención
frechas
A conduta prevalente é o déficit de atención
(máis frecuente entre as nenas)
Presentación predominante hiperactividade/impulsividad
frechas
A conduta prevalente é a hiperactividade
e/ou impulsividad
Presentación combinada déficit de atención e hiperactividade/impulsividad
frechas
Presentan o tres síntomas nucleares
(déficit de atención, hiperactividade e impulsividad)
Prevalencia do TDAH
A prevalencia dun trastorno fai referencia á frecuencia de presentación de leste na poboación xeral. O TDAH é un dos trastornos psiquiátricos infantís máis frecuentes, situándose por encima doutros, como a esquizofrenia ou o trastorno bipolar4.
en-o-mundo
Calcúlase que a prevalencia global do TDAH é de 5,29%.5 en nenos en idade escolar.
en-europa
Calcúlase que na Unión Europea un 5% (3,3 millóns) dos nenos e adolescentes entre 6 e 17 anos padece TDAH.6
en-espana
Un estudo recente suxire que a prevalencia en España é de 6,8%.7
Debido a que o diagnóstico se basea en criterios clínicos e que pode variar ao longo do tempo, os datos fluctuarán en función de: os criterios diagnósticos, o método de avaliación, o tipo de mostra, as fontes de información utilizadas e as características socioculturais da poboación avaliada8.


Orixe
Debida á complexidade do TDAH, non pode identificarse unha soa causa. Considérase que é un trastorno heteroxéneo con diferentes subtipos, resultado das distintas combinacións dos diversos factores de risco que actúan conxuntamente.

Con todo, si que se identificou que as causas do TDAH débense a factores principalmente xenéticos e ambientais (prenatales, perinatales, e posnatales).

Considéranse factores ambientais do TDAH (entre outros): os traumatismos cranioencefálicos na infancia, as infeccións do sistema nervioso central, a prematuridad, a encefalopatía hipóxico-isquémica, o baixo peso ao nacemento ou o consumo de tóxicos como o alcol ou o tabaco no embarazo.

O TDAH ten unha heredabilidad do 76% (é dicir, que nunha poboación media, o 76% dos factores vinculados co TDAH están relacionados cos xenes, e o resto a factores non xenéticos).

Os estudos demostraron que os familiares de persoas con TDAH teñen un risco cinco veces maior que as persoas sen antecedentes familiares de TDAH.
Comorbilidades
Cando dicimos que o TDAH preséntase frecuentemente con outros trastornos comórbidos, falamos de que o TDAH en moitas ocasións non se presenta só, senón que aparece xunto a outros trastornos psiquiátricos. Isto é así no 70% dos casos de TDAH. 3

De feito,  unha persoa con TDAH ten de 6 a 7 veces máis probabilidades de ter outro trastorno psiquiátrico ou trastorno da aprendizaxe.11

Entre as comorbilidades máis frecuentes destacan: trastorno negativista desafiante, trastorno de conduta, trastorno de ansiedade, trastorno do ánimo, tics, trastorno da aprendizaxe? e poden ter un impacto adicional na calidade de vida.12

Cando o TDAH asóciase a outros trastornos, con frecuencia complícase o diagnóstico, empeora a evolución e a resposta ao tratamento é menor.
Trastorno Negativista Desafiante 50%
Trastorno do soño 50%
Trastorno de conduta 40%
Trastorno de ansiedade 30%
Trastorno do espectro autista 28%
Tics 11%
Trastorno do ánimo 4%
 *Adaptado da GPCM do Ministerio de Sanidade Política Social e Igualdade, 2010.
Realidade Social
A pesar da alta prevalencia do TDAH, atopámonos ante unha realidade social de descoñecemento sobre o trastorno. Nun estudo realizado en España co obxectivo de coñecer o grao de coñecemento sobre o TDAH da poboación xeral, soamente un 4% dos enquisados recoñecían o termo TDAH e un 33% consideraba que o TDAH debíase a unha contorna familiar ou escolar desorganizado.13

A falta de formación, información e atención sobre o TDAH ten consecuencias negativas directas sobre os pacientes, os seus familiares, amigos e outras persoas da súa contorna, que sofren o estigma, a insensibilidad e a falta de consideración cara ao trastorno.

Neste aspecto, o proxecto PANDAH: situación do TDAH en España ten como obxectivo dar a coñecer a situación actual do TDAH, que actuacións levan a cabo no noso país,  e que necesidades detectan os actores implicados en canto ao manexo no neno, o adolescente e o adulto.